سال ۲۰۱۷ تا مدت‌ها در یاد و خاطره‌ی عاشقان دنیای فناوری خواهد ماند. در این سال ای‌ام‌دی (AMD) بازگشت قدرتمندی به گود رقابت داشت و روح تازه‌ای در کالبد بی‌جان دنیای کامپیوترها دمید. با پایان سال ۲۰۱۷، نگاه عمیق‌تری به عملکرد دومین غول نیمه‌هادی دنیای کامپیوترها خواهیم داشت.

شروعی قدرتمند در سال ۲۰۱۷

ای‌ام‌دی از روز‌های آغازین سال ۲۰۱۷، عملکرد طوفانی داشت و پیاپی محصولات جدیدی را به بازار عرضه کرد. لیزا سو مدیرعامل این شرکت در آگوست سال ۲۰۱۶ خبر از توسعه‌ی معماری جدید ZEN‌ داد. اما اولین محصولات حاصل از این معماری در ماه مارس سال ۲۰۱۷ به بازار عرضه شد؛ پردازنده‌های دسکتاپ و قدرتمند سری ۷ رایزن که گیمرها و کاربران حرفه‌ای را در نظر داشت. پس از مدت کوتاهی رایزن ۵ و ۳ نیز به بازار عرضه‌ شدند. اما یکی دیگر از بمب‌های خبری AMD، پردازنده‌های قدرتمند سری تردریپر بود که برای کاربران حرفه‌ای و ورک‌استیشن‌ها توسعه یافته بود.

عرضه‌ی پردازنده‌های دسکتاپ، تنها فعالیت AMD در سال گذشته نبود. این شرکت پس از مدت‌ها بازگشت قدرتمندی به دنیای سرورها داشت و با پردازنده‌های سری اپیک (EPYC) در مقابل انواع زئون اینتل صف‌آرایی کرد. چندی پیش این شرکت از نسل جدید پردازنده‌های لپ‌تاپ با نام بریستول‌ریج (Bristol Ridge) نیز رونمایی کرد تا تعداد هسته‌های بیشتر در کنار واحد پردازشی به مراتب قدرتمند‌تر گرافیکی (نسبت به نمونه‌های اینتل) را در دسترس کاربران قرار دهد. AMD‌ در کنار عرضه‌ی بازه‌ی گسترده‌ای از پردازنده‌های کامپیوتری، نسل جدید معماری پردازنده‌های گرافیکی خود را نیز توسعه داد و اولین نمونه‌های آن را با نام تجاری وگا (Vega) معرفی و وارد بازار کرد.

برخلاف بسیاری از بازارها، آمار دقیق از بازار کامپیوترهای شخصی در دست نیست. به عنوان مثال شرکت ترندفوکس اطلاعات دقیقی از وضعیت بازار حافظه‌های SSD و سهم هر یک از شرکت‌های حاضر در آن ارایه می‌دهد. اما چنین آماری در خصوص بازار کامپیوتر و به خصوص پردازنده‌ها در دسترس نیست. حتی نام‌های بزرگ این عرصه مانند AMD و اینتل نیز اطلاعات دقیقی از میزان فروش خود منتشر نمی‌کنند. به عنوان مثال ای‌ام‌دی میزان درآمد و فروش پردازنده‌های کامپیوتر و انواع گرافیکی را به صورت یکجا منتشر می‌کند که درک دقیق از میزان موفقیت آن از پردازنده‌های اصلی بازار کامپیوترها را بسیار سخت می‌کند.

حتی داده‌های موجود در شبکه‌ی استیم نیز در حال حاضر اطلاعات مناسبی از میزان سهم هر یک از شرکت‌های این بازار را ارایه نمی‌کند. یکی دیگر از منابع قابل رجوع در این زمینه، میزان فروش فروشگاه‌های بزرگی مانند آمازون و مایندفکتوری است. طبق آمار مایندفکتوری AMD امسال برای اولین بار فروش بیشتری در بخش پردازنده‌ها نسبت به اینتل کسب کرد و سلطنت ۱۰ ساله‌ی غول نیمه‌هادی دنیای پردازنده‌ها را از بین برد. البته با معرفی نسل جدید محصولات اینتل، باید تا عرضه‌ی آن‌ها در سرتاسر جهان منتظر ماند تا اطلاعات بیشتری از ادامه‌ی این رقابت داغ بدست آورد.

پس از کمی تحقیق و توسعه با فروشندگان و تولیدکنندگان محصولات کامپیوتری، عموما از مرکز تحقیقات مرکوری (Mercury) به عنوان پایگاهی با آمار دقیق در این حوزه نام بردند. این شرکت از سال ۱۹۹۴ مشغول بررسی و ارایه‌ی آمار در خصوص بازار پردازنده‌‌های کامپیوتری است. طبق آمار منتشر شده از سوی این شرکت، سهم AMD از بازار ۹۶ میلیون واحدی پردازنده‌های کامپیوتری در سال گذشته (از ابتدای سه‌ماهه‌ی چهارم ۲۰۱۶ تا پایان سه‌ماهه‌ی سوم ۲۰۱۷) به صورت زیر است:

طبق این آمار AMD به طور تقریبی افزایش ۹۶۰٬۰۰۰ واحدی در فروش خود را تجربه کرده است که البته در ظاهر کمتر از پیش‌بینی‌ها است. اما نکات جالب توجهی در این بین وجود دارد که نباید از آن‌ها غافل ماند. در این آمار میزان فروش AMD در سه‌‌ماهه‌ی چهارم سال ۲۰۱۷ و رویداد‌های مهمی مثل جمعه‌ی سیاه و Cybermonday‌ ذکر نشده‌اند. AMD در این بازه با کاهش قیمت بسیاری از محصولات خود و در غیاب عرضه‌ی گسترده‌ی پردازنده‌های کافی‌لیک اینتل، فروش بسیار خوبی را تجربه کرد. لیزا سو نیز در این رابطه اعلام کرد که فروش این شرکت در بازه‌ی مذکور سه برابر شده است.

اما در رابطه با آمار اعلام شده بد نیست به نظر یکی از کارشناسان مرکوری بپردازیم. وی در خصوص عملکرد AMD گفته است:

اگر بازار پردازنده‌های رایزن را در نظر بگیرید، متوجه حضور و رقابت آن‌ها در برابر پردازنده‌های Core i5 و Core i7 اینتل می‌شود. بدین ترتیب آمار دقیق بازار AMD در سال ۲۰۱۷، ۲۴ میلیون واحد بوده است که می‌توان سهم ۱۵ درصدی این شرکت از بازار را نتیجه گرفت.

اگر کمی دقیق‌تر به بررسی این موضوع پرداخته شود، AMD در حال حاضر در بخش‌های خاصی از بازار حضور دارد. نبود پردازنده‌ی گرافیکی یکپارچه در محصولات فعلی این شرکت، باعث شده است تا عموما گیمر‌ها و کاربران حرفه‌ای به خرید آن‌ها تمایل نشان دهند که با توجه به این موضوع، سهم AMD در بازار خود بسیار بیشتر از آمار‌های مذکور است. بسیاری از کاربران در حالی که به پردازنده‌ی اصلی قدرتمند احتیاج دارند، نیازی به انواع گرافیکی جداگانه در کاربری خود ندارند و بدین ترتیب نمونه‌های ساخت AMD از سبد خرید آن‌ها حذف خواهد شد. طبق گفته‌ی موسسه‌ی تحقیقاتی جان پدی، ۷۰ درصد سیستم‌های کامپیوتری عرضه شده در سال گذشته از کارت گرافیکی مجزا بهره می‌بردند که این آمار نشان از افزایش ۳۳ درصدی آن نسبت به مدت مشابه پیشین دارد. این موضوع نشان از تاثیر عرضه‌ی پردازنده‌ی رایزن (Ryzen) و البته بحث ماینینگ ارز‌های دیجیتالی دارد.

موسسه‌ی تحلیلی ساسکوهنا (Susquehanna) نیز آمار قابل توجهی از عملکرد AMD منتشر کرده است که تا حد زیادی آمار مرکوری را تایید کرده و البته اطلاعات جالب توجهی در خصوص شرایط بازار در سه‌ماهه‌ی چهارم سال ۲۰۱۷ نیز ارایه می‌دهد. کریستوفر رولاند یکی از محققان این موسسه در خصوص میزان فروش AMD گفت:

فروش پردازنده‌های AMD در بخش کامپیوترهای شخصی رشد قابل توجهی داشته است در حالی که این آمار در خصوص پردازنده‌های لپ‌تاپ روند آرام‌تری دارد. AMD در سه‌ماهه‌ی چهارم سال ۲۰۱۷ بخش بیشتری از بازار را از چنگ اینتل خارج کرده است و با رشد ۲.۴ درصدی به ۱۲.۹ درصد رسیده است. با این که اینتل همچنان حکمران اصلی بخش پردازنده‌های لپ‌تاپ‌ها و موبایل است، اما AMD به لطف نمونه‌های قدرتمند ورک‌استیشن خود اعم از سری تردریپر، رشد کلی قابل توجهی داشته است که البته قیمت به مراتب بیشتری نسبت به انواع رایزن دارند. در حال حاضر ۳ درصد تمام پردازنده‌های AMD فروخته شده در سال ۲۰۱۷ به انواع تردریپر اختصاص دارد.

یکی از نکات مهم اطلاعات ارایه شده توسط رولاند، قیمت بالای محصولات در حال فروش AMD است که خبر از اعتماد کاربران به آن و ویژگی قابل توجهی در خصوص بازگشت این شرکت به دوران اوج خود است. در حالی که پردازنده‌های رایزن به طور متوسط ۲۰ درصد قیمت بیشتری نسبت به نمونه‌‌های قدیمی این شرکت دارند، اما عمده فروش آن را تشکیل می‌دهند.

سال پیش رو

سال ۲۰۱۷ تنها شروع کار برای AMD است. این شرکت به تازگی اعلام کرده است که با عبور از لیتوگرافی ۱۴ نانومتری،پردازنده‌های رایزن و نمونه‌های گرافیکی وگا را با فرآیند تولید ۱۲ نانومتری تولید خواهد کرد. این موضوع منجر به افزایش توان در کنار کاهش هزینه‌ی تولید پردازنده‌‌های این شرکت خواهد شد.

با این‌که حرکت AMD در خصوص تغییر فرآیند تولید را می‌توان مرحله‌ی «تیک» توسعه‌ی پردازنده‌های این شرکت دانست، اما احتمالا بهبود‌های دیگری نیز در راه خواهد بود. به عنوان مثال میزان تاخیر کمتر L2 و L3 پردازنده‌های تردریپر نسبت به رایزن با وجود استفاده از معماری یکسان، می‌‌تواند به نمونه‌های ۱۲ نانومتری رایزن نیز وارد شود. قطعا AMD در رویداد CES 2018 اخبار بیشتری در این خصوص منتشر خواهد کرد. APU‌های این شرکت نیز به لطف واحد‌های گرافیکی قدرتمند وگا که نقطه‌ی قوت اصلی AMD در برابر اینتل است، نیز در سال آینده عرضه خواهند شد تا این شرکت در تمامی بخش‌های بازار حضور داشته باشد.

اینتل تاخیر محسوسی در استفاده از فرآیند ساخت ۱۰ نانومتری خود دارد و در بهترین شرایط می‌‌توان انتظار معرفی محصولات مطابق با آن در نیمه‌ی دوم سال ۲۰۱۸ داشت. بدین ترتیب AMD فرصت ایده‌آلی برای عرضه‌ی پردازنده‌های ۱۲ نانومتری خود و فشار بیشتر به محصولات اینتل خواهد داشت.

بسیاری از کارشناسان انتظار عرضه‌ی نسل دوم معماری ZEN در سال ۲۰۱۹ به همراه لیتوگرافی ۷ نانومتری گلوبال‌فاندریز دارند. طبق اطلاعات منتشر شده در رویداد IEDM 2017، فناوری ۷ نانومتری گلوبال‌فاندریز عملکرد فوق‌العاده‌ای خواهد داشت. در صورت صحت پیش‌بینی‌ها، رقابت AMD و اینتل در سال‌های آینده با نسل جدید معماری Zen و لیتوگرافی ۷ نانومتری در برابر پردازنده‌های کانن‌لیک و آیس‌لیک با معماری ۱۰ نانومتری بسیار جذاب خواهد شد و فرصت ایده‌آلی در اختیار AMD قرار می‌دهد تا پایه‌های سلطنت اینتل در حوزه‌ی کامپیوترهای شخصی را بلرزاند.

پردازنده‌های اپیک نیز به تازگی و در حجم بالا در اختیار خریداران قرار گرفته‌اند و بدین ترتیب باید منتظر آمار و میزان فروش آن‌ها در سال ۲۰۱۸ بود. پردازنده‌های سرور اپیک به خصوص در نمونه‌های تک‌سوکت، به واسطه‌ی قابلیت‌ها متنوع و قمیت کمتر، تهدید بسیار بزرگی برای اینتل هستند. رقابت اپیک و زئون نیز یکی از بخش‌های رقابت AMD و اینتل است که البته با توجه به ماهیت کاملا متفاوت آن نسبت به بازار کامپیوترهای شخصی، می‌‌تواند زمینه‌ساز رشد AMD شود.

موفقیت‌های AMD می‌‌تواند ذهنیت نام و برند آن را بین کاربران خانگی و تجاری کاملا دگرگون کند. استراتژی کاملا آرام این شرکت برای حمله به نقاط ضعف اینتل اعم از تعداد هسته و قیمت نهایی، به خوبی جواب داده و خریداران زیادی به خود جلب کرده است. البته AMD بیکار ننشسته و برنامه‌های بزرگی در ذهن دارد. نسل دوم معماری Zen و مهاجرت هرچه سریع‌تر به لیتوگرافی‌های جدید‌تر تنها بخشی از برنامه‌های این شرکت است. توسعه‌ی معماری برپایه‌ی «ماژول‌های چند چیپ» برای سرورهای پیشرفته و قدرتمند شاید بلند‌ترین قدم AMD در سال‌های اخیر باشد. ترکیب اهداف و برنامه‌های AMD تنها خبر از یک آینده می‌‌دهد؛ جنگی تمام عیار در حوزه‌ی پردازنده‌ها که تازه آغاز شده است. البته در این بین نباید از قیمت‌گذاری جذاب AMD فراموش کرد که کاربران زیادی را حول آن بدست آورده است.

سال ۲۰۱۷ یکی از جذاب‌ و به‌یاد‌ماندنی‌ترین سال‌های حوزه‌ی کامپیوتر برای کارشناسان و علاقه‌مندان به آن است. در صورتی که AMD به همین روند خود ادامه دهد، سال‌ها بعد از ۲۰۱۷ به عنوان آغاز دوران جدیدی در حوزه‌ی کامپیوترهای شخصی نام خواهند برد.

نظر شما در این خصوص چیست؟ آیا AMD می‌تواند پس از سال‌های به سلطه‌ی اینتل پایان دهد؟